ორი მეზობელი ქვეყანა და საერთო მარადიული ფასეულობანი (თამარ ფარჩუკიძის ლექსი „ორგვარი ლოცვა”)
DOI:
https://doi.org/10.52340/PUTK.2025.29.01საკვანძო სიტყვები:
თურქეთ-საქართველოს კულტურული ურთიერთობები, ქართული პოეზია, თამარ ფარჩუკიძეანოტაცია
თურქეთი და საქართველო ორი მეზობელი ქვეყანაა დიდი ხნის ისტორიითა და მუდმივი ურთიერთკავშირით, თუმცა ეს კავშირი არ იფარგლებოდა მხოლოდ პოლიტიკური და ეკონომიკური ურთიერთობებით; მან ღრმა კვალი აღბეჭდა კულტურის სფეროშიც, როგორიცაა: ხელოვნება, ლიტერატურა, მუსიკა და რელიგია. მე-19 საუკუნის ბოლოდან საქართველო, რომელიც წარმოადგენდა ოსმალეთისა და რუსეთის იმპერიებს შორის სასაზღვრო რეგიონს, იქცა თურქეთის მნიშვნელოვან კულტურულ ხიდად და მაკავშირებლად.
თურქეთსა და საქართველოს შორის არსებული კულტურული, ისტორიული და რელიგიური ურთიერთობა ლიტერატურულ ჩარჩოებში ფოკუსირებულია ქართველი პოეტის თამარ ფარჩუკიძის ლექსში „ორგვარი ლოცვა”. გარდა იმისა, რომ ლექსი ასახავს ლოცვის რიტუალების წყალობით მშვიდ ცხოვრებას სამყაროში, სადაც ქრისტიანობა და ისლამი თანაარსებობენ, ის, ასევე, ხაზს უსვამს საერთო ისტორიულ მეხსიერებას, საერთო სივრცეებსა და რელიგიურ სიმბოლოებს შორის არსებულ მჭიდრო კავშირს. ისეთი მნიშვნელოვანი ადგილების, როგორიცაა: ნარიყალა, თბილისი, მექა და იერუსალიმი, პოეტური მნიშვნელობის მატარებელ სიმბოლოებად გამოყენება ცხადყოფს, რომ გეოგრაფიული არეალი და კულტურათაშორისი დიალოგი პოეტურ გამოხატულებად იქცა.
ქრისტიანობისა და ისლამის რელიგიური სიმბოლიკა, ორი სარწმუნოების ურთიერთობა ნათლად იკვეთება ამ ლექსში. ქრისტიანული და მუსლიმური რიტუალები ერთად არის მოხსენიებული. მეჩეთისა და ეკლესიის ერთმანეთთან შეხამება, ლოცვისა და ეზანის ხმა ლექსს აქცევს კულტურულ მოზაიკად:
თამარ ფარჩუკიძის ლექსი „ორგვარი ლოცვა” სცდება მხოლოდ ინდივიდუალური ლოცვისა თუ რელიგიური ტექსტის საზღვრებს და ხდება პოეტური გამოხატულება თურქეთსა და საქართველოს შორის საუკუნეების განმავლობაში არსებული კულტურული კავშირებისა. გვიჩვენებს, რომ სხვადასხვა რწმენის სისტემას – ქრისტიანობასა და ისლამს შეუძლია მშვიდობიანად თანაარსებობა. თამარ ფარჩუკიძის პოეზია არის ნათელი მაგალითი იმისა, რომ ლიტერატურას შეუძლია გასცდეს პოლიტიკურ საზღვრებს და აშენოს ემოციური ხიდები ადამიანებს შორის.
წყაროები
Bhabha 1994: Bhabha H.K., The Location of Culture. London: Routledge, 1994.
Butler 2004: Butler J., Precarious Life: The Powers of Mourning and Violence. London: Verso, 2004.
Kharebava... 2020: Kharebava M., Elerdashvili A., Anthology of Turkish Poetry. With the support of the Yunus Emre Institute. Tbilisi, 2020.
Aksan 2011: Aksan D., Cumhuriyet Döneminden Bugüne Örneklerle Şiir Çözümlemeleri. 3. Baskı. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 2011.
Parchukidze 2011: Parchukidze T., Two Kinds of Prayer. In the book: Voice from the Bell Tower. Tbilisi, 2011.
Çelik 2022:Çelik H., Gürcü Şiir Antolojisi. İstanbul: Ve Yayınevi, 2022.
Emre (13-14 yy): Emre Yunus (13.-14. yy). Divan. Der. Mustafa Tatcı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Gide 1942: Gide A., Edebiyatta Tesir Meselesi. Varlık Dergisi, Sayı: 226. 1942.
Nora 1989: Nora P., Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire. Representations, 1989, No.26, 7–24.
Said 1978: Said E.W., Orientalism. New York: Pantheon Books, 1978.